หลักฐานทางโบราณคดี

หลักฐานทางโบราณคดี : บ้านโคกกระต่ายมีสภาพเป็นเนินดินสูงประมาณ 60 ซม. จากท้องนาโดยรอบ มีพื้นที่ของเนินทั้งหมดประมาณ 30 ไร่ ปัจจุบันพื้นที่บางส่วนถูกปรับสภาพให้เป็นทุ่งนา บางส่วนมีการไถปาดเอาหน้าดินออกไป ทางด้านทิศตะวันตกเฉียงใต้ของเนินมีศาลไม้ขนาดเล็กตั้งอยู่ ชาวบ้านเรียกว่าศาลพระเจ้าตากสิน โบราณวัตถุที่พบบนผิวหน้าดิน และที่ชาวบ้านเก็บรักษาไว้จะมีลักษณะดังนี้ คือ
1. ชิ้นส่วนภาชนะดินเผาเนื้อหยาบ พบเป็นจำนวนมากโดยเฉพาะบริเวณทิศตะวันตกเฉียงใต้ของตัวเนิน ซึ่งสันนิฐานว่าเป็นที่ตั้งค่าย ลักษณะเศษภาชนะเป็นเนื้อหยาบมีรูพรุนมาก เผาด้วยอุณหภูมิต่ำ สีน้ำตาลแดง สีน้ำตาล สีดำ และสีขาวขุ่น เป็นภาชนะผิวเรียบไม่มีการตกแต่งผิว
2. ชิ้นส่วนภาชนะดินเผาเนื้อแกร่ง พบเป็นจำนวนมากเช่นเดียวกัน แต่จะตั้งอยู่บริเวณกลางเนิน และ ทางทิศตะวันออกของเนินซึ่งอยู่ติดกับหนองน้ำ
3. ลูกปัดแก้ว จากการสำรวจพบจำนวน 3 ลูก เป็นลูกปัดแก้วสีฟ้า แบบลูกปัดสมัยทราวดี
4. ปี้ เป็นลักษณะเหรียญทรงกลม ทำจากเครื่องเคลือบเนื้อแกร่งสีขาว ด้านหน้ามีตัวอักษรจีน 4 ตัว เขียนด้วยสีครามอยู่ในวงกลมขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 1.5 ซม. ใช้แทนเงินสดสำหรับเล่นพนันในบ่อนต่าง ๆ สมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น
5. กระปุกขนาดเล็ก เนื้อแกร่งสีขาวขุ่น ก้นตัดตรง ปากตรง เป็นเครื่องถ้วยจีนแบบชิงไป๋ พุทธศตวรรษ ที่ 17-19 สันนิฐานว่าใช้สำหับใส่เครื่องหอม
6. กล้องยาสูบดินเผา เนื้อหยาบเผาด้วยอุณหภูมิต่ำ ผิวเรียบไม่มีการตกแต่ง ปลายกล้องบานออก ตัวกล้องบริเวณที่ใช้สูบชำรุด
7. ลวดลายประดับภาชนะดินเผา ลักษณะเป็นดินเผาเนื้อแกร่งสีเทาดำ เป็นรูปคล้ายลายกระจังปลายม้วนเข้าด้านใน 8. ส่วนหัวตุ๊กตาเสียกบาล ทำจากดินเผาเนื้อหยาบ สี้น้ำตาลแดง ลักษณะเป็นหัวตุ๊กตามีจุกม้วนอยู่บนศีรษะ ลายละเอียดของส่วนใบหน้าไม่มี มีเฉพาะจมูก และหู ศิลปะสมัยกรุงศรีอยุธยา
9. เศษอิฐ พบบริเวณกลางเนินลักษณะเป็นแนวเรียงอิฐ เป็นแนวจากชั้นตัดของหน้าดินจะเห็นแนวของอิฐบด และปูนขาวอัดแน่นเป็นรากฐาน

ประวัติ

ประวัติความเป็นมาของโคกกระต่าย

ชื่อแหล่ง : บ้านโคกกระต่าย

ที่ตั้ง : หมู่ 2 บ้านโคกกระต่าย ตำบลธรรมเสน อำเภอโพธาราม จังหวัดราชบุรี

อายุสมัย : กรุงศรีอยุธยา (รัตนโกสินทร์ตอนต้น)

ประวัติ : ในพระราชพงศาวดารฉบับพระราชหัตเลขา

เมื่อปี พ.ศ.2317 พระเจ้าตากสินมหาราชโปรดเกล้าฯ ให้พระเจ้าลูกยาเธอพระองค์เจ้าจุ้ย กับพระยาธิเบศร์บดีจางวางมหาดเล็กยกทัพไทยจำนวน 3,000 คน ออกมาตั้งรักษาเมืองราชบุรี เนื่องจากอะแซหวุ่นกี้แม่ทัพพม่าได้ให้งุยอคงหวุ่นคุมพล 5,000 คนยกกองทัพตามครอบครัวมอญที่อพยพหนีเข้ามา กองทัพพม่า สามารถตีองทัพไทยที่รักษาค่ายท่าดินแดงแตก แล้วยกเข้ามาตั้งค่ายที่ปากแพร่ หลังจากนั้นได้แบ่งพลออกเป็น 2 กอง ที่เหลือ 3,000 คนยกลงมาตามแม่น้ำแม่กลองฝั่งตะวันตกเที่ยวปล้นทรัพย์จับเชลยในแขวงเมืองราชบุรี เมืองสมุทรสงคราม และเมืองเพชรบุรี เมื่อมาถึงตำบลนางแก้วทราบว่ามีกองทัพไทยตั้งอยู่ที่เมืองราชบุรี งุยอคงหวุ่นจึงให้หยุดทัพตั้งค่าย บริเวณตำบลโคกกระต่ายในทุ่งธรรมเสน เป็นที่ตั้งค่ายของกองทัพไทย ซึ่งนำโดยพระเจ้าลูกยาเธอพระองค์เจ้าจุ้ย พื้นที่บริเวณโคกกระต่ายนี้ชาวบ้านเคยขุดพบกระดูกคน และสัตว์เป็นจำนวนมาก และจากการไถปาดหน้าดินจะพบเศษภาชนะดินเผากระจัดกระจายอยู่ทั่วบริเวณ